|
De Slavenkas van nu houdt zich vooral bezig met
historisch maritieme zaken. Tot de activiteiten behoort o.a. het jaarlijks
beschikbaar stellen van een kooi op De
Eendracht aan een
jongen of een meisje van Schouwen-Duiveland. Ook maken de oudste
leerlingen van de basisscholen op kosten van de Slavenkas zeiltochten
over de Oosterschelde. Oorspronkelijk is de Slavenbeurs of Slavenkas per
1 januari 1735 in het leven geroepen om gevangen genomen Zierikzeese zeelui vrij te kopen, en kreeg vanwege
veranderende omstandigheden in de loop van de eeuwen meer een sociaal
karakter. Na de watersnoodramp van 1953 werd met het geld van de
Slavenkas de bouw van twee nieuwe kleuterscholen gefinancierd.
Barbarijse
zeerovers
Zierikzeese koopvaardijschepen hadden bij hun
tochten naar het Middellandse zeegebied, net zoals veel andere
Nederlandse koopvaarders, veel last van Barbarijse zeerovers, die
opereerden vanuit onder meer Algiers. Zij kaapten schepen en namen de
opvarenden gevangen. De zeelui werden beschouwd als slaven en konden hun
vrijheid alleen terugkrijgen na het betalen van forse losgelden. In 1731
werd opnieuw een Zierikzees schip gekaapt. Het
was "de Palmboom", die in oktober van dat jaar was vertrokken
uit Lissabon op weg naar Hamburg. Het schip was ongeveer 26 mijl van de
kust verwijderd, toen plotseling een kaper opdook. Het schip werd genomen
en opgebracht naar Salee (Marokko). Kapitein
Marinus Smul, stuurman Cornelis Jacobse Flodder en de matrozen Leendert
Barentse Anker en Joos Joosse Jolle werden
gevangen gehouden. Een inzamelingsactie voor het losgeld werd gestart. De
stadsraad van Zierikzee was bereid borg te staan voor het totale bedrag.
Alleen al voor stuurman Flodder ging het om een bedrag van bijna 5400
gulden.
Slavenbeurs
of Slavenkas
Het was dit zoveelste incident dat aanleiding gaf voor de stedelijke raad
van Zierikzee om het loskopen van slaven beter aan te pakken. Niet langer
moest de familie het geld bijeen zien te krijgen, waardoor het jaren kon
duren voordat het geld bij elkaar was gebedeld. Per 1 januari 1735 werd
een fonds in het leven geroepen onder de naam Slavenbeurs of Slavenkas.
Voortaan moest iedere schipper, stuurman en matroos, die vanuit Zierikzee
vertrok op een koopvaardijschip een klein deel van zijn gage afdragen aan
het fonds. Uit het fonds konden voortaan de losprijzen worden gehaald.
Sociaal
karakter
In de tweede helft van de 18e eeuw, toen de koopvaardijvloot achteruit
ging, kreeg de Slavenkas, naast haar eigenlijke taak, meer een sociaal
karakter. De oudste zeelui mochten op kosten van de Slavenkas worden
opgenomen in het Oude Mannenhuis en het Gasthuis. Later kregen zeelui,
die hadden bijgedragen aan het fonds, wekelijkse uitkeringen. In 1851
werd een weduwenfonds ingesteld. Na het overlijden van zeelui ontvingen
hun weduwen iedere week een uitkering. Zierikzee verloor in de tweede
helft van de 19e eeuw haar betekenis als thuishaven voor
koopvaardijschepen. Om die reden slonk het aantal deelnemers in het
fonds. In 1941 overleed de laatst trekkende weduwe, J.W. Berwald-de
Winter.
Nieuwe
Bestemming?
Lang werd nagedacht over het geven van een nieuwe bestemming aan het
fonds. De meeste kans maakte een plan uit 1939 om het kapitaal van het
fonds -- 86.000 gulden -- ter beschikking te stellen voor de bouw van een
ziekenhuis. Na veel getouwtrek en juridische haarkloverijen vonden deze
plannen echter geen doorgang. Na de watersnoodramp van 1953 werd met het
geld van de Slavenkas de bouw van twee nieuwe kleuterscholen
gefinancierd. De Slavenkas stelde het geld beschikbaar in de vorm van
leningen tegen een laag rentepercentage.
Volgens
reglement van 1735
De Slavenkas wordt nog steeds bestuurd volgens haar reglement van 1735.
Van het loskopen van slaven is gelukkig geen sprake meer. Maar nog altijd
wordt het bestuur gevormd door een college van zes commissarissen, die
worden benoemd door burgemeester en wethouders van Schouwen-Duiveland op
voordracht van de commissarissen. Het fonds zelf is geheel zelfstandig.
De secretaris-boekhouder van het fonds zorgt, net zoals zijn 18e eeuwse voorganger, voor de administratie.
|
|
|
|
Stuur mail
Prijsvraag 2020
Reisverslag 2019
(PDF)
Prijsvraag 2019
Reisverslag 2018
Prijsvraag 2018
Prijsvraag 2017
Reisverslag 2017
Schema Vaartochten
De organisatie
Het archief
Inventaris archief (pdf-versie)
Inventaris archief (html-versie)
De Eendracht
Overdracht rolpaard voor kanon 19-12-2007
Oprichting en start Slavenkas
Besluiten
van de raad van de Stad Zierikzee 1734/1735
Link website Gemeente Schouwen-Duiveland
|
|